Văn khấn giao thừa, mâm cúng giao thừa là những nghi thức không thể thiếu trong dịp Tết. Cúng Giao thừa là nghi lễ thiêng liêng của người Việt vào thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Theo tục lệ thường sẽ có 2 mâm cỗ cúng Giao thừa bao gồm ngoài trời và trong nhà. Mỗi mâm cúng lại có cỗ cúng, lễ vật khác nhau cần được lưu ý kỹ. Bài viết này Nam Long sẽ giúp bạn phân biệt 2 mâm cỗ cúng giao thừa trong nhà và ngoài trời và văn khấn Giao thừa để chuẩn bị tốt hơn cho lễ cúng Giao thừa Tân Sửu sắp tới.

1/ Ý nghĩa cúng Giao thừa Tết trong nhà và ngoài trời

Theo quan niệm xa xưa, Giao thừa là thời khắc trời đất giao hòa, âm dương hòa quyện. Theo phong tục của người Việt, đây là thời khắc quan trọng và ý nghĩa để tiến hành nghi lễ trừ tịch với ý nghĩa bỏ đi những điều không tốt trong năm cũ và đón những điều tốt đẹp trong năm mới.

Theo dân gian mâm cúng Giao thừa được chia thành 2 mâm cỗ cúng là trong nhà và ngoài trời với ý nghĩa khác nhau.

• Cúng giao thừa ngoài trời: Nhằm mục đích tiễn người nhà trời đã cai quản hạ giới và đón vị mới xuống tiếp tục để thể hiện lòng thành kính. Thời điểm cúng giao thừa ngoài trời thường sẽ đúng giờ tức là 12h đêm 30 Tết. 

• Cúng giao thừa trong nhà:  Mang ý nghĩa là cúng tổ tiên, cầu mong tổ tiên phù hộ độ trì cho gia đình gặp những điều tốt lành. Thường thì cúng giao thừa trong nhà sẽ tiến hành sau lễ cúng ngoài trời. Vì theo quan niệm thì cao nhất là trời Phật, sau đó mới đến ông bà, tổ tiên. 

2/ Mâm cúng giao thừa Tân Sửu 2021 trong nhà và ngoài trời gồm những gì?

Mâm cúng giao thừa trong nhà khác mâm cúng giao thừa ngoài trời. Mâm cúng cũng có sự khác biệt giữa các miền Bắc, Trung, Nam. Mặt khác, tùy vào nhu cầu của mỗi gia đình sẽ cúng đơn giản hay cầu kỳ nhiều món ăn.

Mâm cúng Giao thừa ngoài trời

Mâm cúng Giao thừa ngoài trời gồm các vật phẩm:

• Gà trống tơ luộc/Thủ lợn luộc
• Xôi gấc + giò
• Bánh chưng/bánh tét
• Chè thuốc rượu bia
• Nến/đèn/hoa
• Muối gạo
• Mâm ngũ quả
• Hương 3 cây to
• Trầu cau
• 1 mũi chuồn, tiền vàng

Các món ăn trong mâm cỗ cúng Giao thừa 3 miền

Mỗi miền mâm cúng Giao thừa có sự khác nhau về những món ăn. Bạn có thể tham khảo các món thường thấy trong mâm cúng 3 miền:

• Miền Bắc: Thường tính 4 bát, 4 đĩa hoặc 6 bát, 6 đĩa hoặc 8 bát, 8 đĩa. Các món thường sử dụng như bánh chưng, xôi, canh bóng thả, nem rán, giò chả, canh măng, món xào…

• Miền Trung: Bánh chưng hoặc bánh tét. Các món ăn như dưa món, giò lụa, măng hầm, cá chiên hoặc đĩa ram, một số nơi có thêm gỏi ngó sen, chả tôm…

• Miền Nam: Không cầu kỳ về các món ăn. Mâm cúng đơn giản với xôi, gà, chè, bánh chưng/bánh tét ăn kèm với củ cải ngâm, canh khổ qua, thịt kho tàu. Một số chỉ cúng hoa quả, giấy tiền và một ít dừa tươi chặt sẵn.

Với lễ cúng giao thừa ngoài trời, mâm lễ chỉ nên đặt ở hướng Bắc hoặc là hướng Đông tùy theo từng gia đình. Nên ưu tiên Hướng Bắc vì là hướng để cúng Thượng Đế còn hướng Đông để cúng Thiên Tử là vua.

Cách bày biện mâm cúng Giao thừa ngoài trời: 

Theo cách bày mâm cúng giao thừa ngoài trời, gia chủ cần chuẩn bị một chiếc bàn đủ lớn để bày mâm lễ. Ở mặt bàn sẽ được trải tấm vải vàng sang trọng. Dưới đất trải một miếng vải đỏ dài như thảm đỏ. Đặt mâm lễ cúng ở nơi sạch sẽ. Cách bày lễ cúng giao thừa ngoài trời đó là đặt trên mâm bát gạo để cắm hương, hai ngọn nến hoặc đèn ở hai bên. Theo phong tục muối để rắc xung quanh, rượu rót xung quanh để trừ tịch, trừ tà ma vào nhà.

Mâm cúng Giao thừa trong nhà

Mâm cúng Giao thừa trong nhà thường có các món cơ bản sau:

• Bánh chưng
• Giò/chả
• Thịt gà
• Canh măng
• Canh bóng
• Nem rán
• Đĩa xào
• Cơm trắng
• Nộm

Về lễ vật cúng Giao thừa trong nhà gồm có mâm ngũ quả, hương, hoa, đèn nến, bánh kẹo, mứt Tết, rượu, trầu cau. Sau khi cung kính bày lễ lên bàn thờ gia tiên, đốt đèn nến, thắp hương, gia chủ sẽ thành kính đọc văn khấn. Một số gia đình còn cúng Giao thừa trong bếp để cung thỉnh thần Bếp phù hộ. Mâm cúng Giao thừa trong bếp sẽ gồm các loại trái cây như Na, táo, đu đủ chín, thanh long, sung, mướp đắng hoặc 5 quả ớt, gạo và muối

Lưu ý khi cúng Giao thừa:

• Người cúng: Người đứng ra làm lễ là người chủ gia đình, cần tắm rửa sạch sẽ, kiêng chuyện chăn gối trước 2 ngày. Không được ăn các món tứ linh, không ăn cá chép, thịt chó, mèo tránh phạm ngũ phương long mạch linh thần. Khi cúng cần tránh tiếng động lớn, cãi vả, đổ vỡ.

• Tư thế cúng: Với đàn ông đứng thẳng thế nghiêm, chắp 2 tay trước ngực và giơ cao lên ngang trán. Sau đó, cúi mình xuống, đưa 2 tay đang chắp xuống gần mặt chiếu hay mặt đất thì xòe 2 bàn tay ra đặt úp xuống. Đồng thời, lần lượt quỳ 2 gối xuống đất và cúi rạp đầu xuống gần 2 tay theo thế phủ phục. Với phụ nữ, quỳ cả 2 đầu gối xuống, để mông lên 2 gót chân, 2 tay chắp lại đưa cao lên đầu rồi giữ 2 tay ở thế chắp đó mà cúi mình xuống. Khi đầu gần chạm mặt chiếu thì xòe 2 bàn tay ra úp xuống chiếu rồi để đầu lên 2 bàn tay.

• Thời gian cúng: Nên cúng giao thừa vào khoảng từ 23h10 phút đêm 30 Tết đến 0h40 phút ngày mùng 1 Tết. Cúng ngoài trời trước rồi cúng trong nhà. Khi thắp hương cắm thẳng không cắm nghiêng

• Cúng ở chung cư: Ở chung cư thì gia chủ có thể xuống sân của tòa nhà hoặc sân thượng, hành lang để cúng hoặc cúng trước cửa.

• Hóa tiền vàng: Khi hương cháy ⅓ thì gia chủ có thể tiến hành hóa vàng, hóa vàng khi hương còn mới linh. Tiền vàng, mũ cánh chuồn cho lễ Giao thừa ngoài trời hóa vàng ngay và luôn sau khi lễ xong. Còn tiền vàng còn lại hóa sau mùng 3 Tết.

3/Văn khấn Giao thừa trong nhà và ngoài trời năm Tân Sửu 2021

Cúng giao thừa ngoài trời và trong nhà mang ý nghĩa khác nhau. Do đó văn khấn Giao thừa  cũng sẽ khác nhau. Văn khấn Giao thừa  cúng ngoài trời sẽ mang ý nghĩa cảm ơn thần cũ, đón chào thần mới xuống cai quản. Văn khấn Giao thừa  trong nhà mang ý nghĩa cầu mong ông bà tổ tiên phù hộ cho cả gia đình. Bạn có thể tham khảo 2 mẫu văn khấn Giao thừa ngoài trời và trong nhà ở dưới đây.

Văn khấn cúng văn khấn Giao thừa ngoài trời

Nam mô A di đà Phật (3 lần)

• Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương
• Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật
• Con kính lạy Đức Bồ-tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh
• Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần
• Con kính lạy ngài cựu niên đương cai Hành khiển: Lỗ Vương Hành Khiển, Ngũ Nhạc chi Thần
• Con kính lạy ngài đương niên Thiên quan: Cự Tào Phán quan.
• Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ Hổ, Long mạch, Táo quân, chư vị tôn thần.

Nay là phút giao thừa năm Canh Tý với năm Tân Sửu, chúng con là: …………….., sinh năm: ………, hành canh: ……….. tuổi, cư ngụ tại số nhà: ………, ấp/khu phố: ……….., xã/phường: ……….., quận/huyện: …………………., tỉnh/thành phố: ……………………

Phút thiêng liêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khang thái, vạn tượng canh tân. Nay ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Ngọc Hoàng Thượng đế, giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc, lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc.

Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật thánh, dâng hiến Tôn thần, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời: Ngài cựu niên đương cái Thái tuế, ngài tân niên đương cai Thái tuế chí đức tôn thần, ngài bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh Thổ địa, ngài Hỷ thần, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, chư vị bản gia Táo quân và chư vị thần linh cai quản ở trong xứ này, cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.

Nguyện cho tín chủ, minh niên khang thái, vạn sự tốt lành, bốn mùa tám tiết được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng, bách sự hanh thông, ngày ngày được hưởng ơn trời, Phật, chư vị tôn thần. Chúng con kính cẩn tiến dâng lễ vật, thành tâm cầu nguyện. Cúi xin chín phương trời, mười phương chư phật cùng chư vị tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.

Nam mô A di đà Phật (3 lần, 3 lạy).

Văn khấn Giao thừa trong nhà

Nam mô A di đà Phật (3 lần)

• Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương
• Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật
• Con kính lạy Đức Bồ-tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh
• Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần
• Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ hổ, Long mạch, Táo quân, chư vị Tôn thần.
• Con kính lạy các cụ tổ tiên nội – ngoại chư vị tiên linh

Nay là phút giao thừa năm Canh Tý với năm Tân Sửu, chúng con là: …………….., sinh năm: ………, hành canh: ……….. tuổi, cư ngụ tại số nhà: ………, ấp/khu phố: ……….., xã/phường: ……….., quận/huyện: …………………., tỉnh/thành phố: ……………………

Phút giao thừa vừa tới, nay theo vận luật, tống cựu nghênh tân, giờ Tý đầu xuân, đón mừng Nguyên đán, chúng con thành tâm, tu biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dường Phật- Thánh, dâng hiến tôn Thần, tiến cúng Tổ tiên, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời:

Ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, Hỷ Thần, Phúc đức chính Thần, ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch Tài Thần, các ngài bản gia Táo phủ Thần quân và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này. Cúi xin giáng lâm trước án, thụ hưởng lễ vật.

Con lại kính mời, các cụ tiên linh, Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, Bá thúc đệ huynh, Cô di tỷ muội, nội tộc, ngoại tộc, chư vị hương linh, cúi xin giáng phó linh sàng hâm hưởng lễ vật. Tín chủ lại kính mời các vị vong linh tiền chủ, hậu chủ, y thảo thụ mộc ở trong đất này, nhân tiết giao thừa, giáng lâm trước án, chiêm ngưỡng tân xuân, thụ hưởng lễ vật.

Nguyện cho chúng con, tân niên khang thái, ngày đêm tốt lành, thời thời được chữ bình an, gia đạo hưng long, thịnh vượng.

Giải tấm lòng thành cúi xin chứng giám.

Phục duy cẩn cáo!

Cúng Giao thừa là nghi lễ thiêng liêng, quan trọng của người Việt. Tùy theo tập tục của từng vùng miền, nhu cầu của mỗi gia đình mà mâm cúng, lễ vật có thể khác biệt. Tuy nhiên cỗ cúng hay lễ vật vẫn không quan trọng bằng lòng thành kính. Vậy nên gia chủ cũng không cần quá cầu kỳ, chỉ cần thật thành tâm cúng bái trời phật, tổ tiên sẽ phù hộ, độ trì.

Mong rằng bạn đã tìm được điều cần tìm về văn khấn Giao thừa  trong bài viết này.